In 2024 is “Sport” het thema voor onze activiteiten. Er zijn al heel veel goede suggesties, maar nieuwe ideeën zijn zeer welkom! Dus heeft u ideeën voor activiteiten, presentaties of lezingen, filmvoorstellingen of materiaal voor onze tentoonstelling? Neem dan, ook...
Uitslag fotowedstrijd 25 jaar Leidsche Rijn
Een onderdeel van de tentoonstelling 25 jaar Leidsche Rijn was de fotowedstrijd waaraan de drie lokale fotoclubs meededen. Zij mochten allen 5 foto’s in sturen die hun klik op 25 jaar Leidsche Rijn weer gaven. Daarvan hebben er 10 op de tentoonstelling gehangen en...
Riek Bakker ontvangt de Zilveren Stadsmedaille
Op zondagmiddag 22 oktober 2023 ontving Riek Bakker tijdens het evenement "25 jaar cultuur in 25 jaar Leidsche Rijn" de Zilveren Stadsmedaille van de gemeente Utrecht uit handen van burgemeester Sharon Dijksma. Het was een topmiddag met een geweldig overzicht...
Gerda Oskam neemt afscheid
Op de Algemene Ledenvergadering van dinsdag 10 oktober heeft Gerda Oskam na bijna tien jaar afscheid genomen als voorzitter van de Historische Vereniging. Ze kwam in maart-2014 in het bestuur en werd op 16 april 2014 benoemd als voorzitter. Ze trad aan als opvolgster...
Septembernummer (2023) van ‘Rond Leidsche Rijn en Vleutensche Wetering’
Het tijdschrift van september 2023 is uit. Hierin weer interessante artikelen waaronder: Door Veronique Voorn Twintig jaar Maximapark in Leidsche Rijn, een park om trots op te zijn Toen in 1991 de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (VINEX) van het ministerie...
Juninummer (2023) van ‘Rond Leidsche Rijn en Vleutensche Wetering’
Het tijdschrift van juni 2023 is uit. Hierin weer interessante artikelen waaronder: Door Gerda Oskam 25 jaar Leidsche Rijn (2)(of hoe Leidsche Rijn in 25 jaar een succes werd) De bouwer, John Korssen Dit jaar is het 25 jaar geleden dat de sleutel overhandigd...
Tour de Vleuten
Op zondagmiddag 7 mei maakten 21 belangstellenden, waaronder enige oud-bewoners de Tour de Vleuten. Het was warm en bleef droog gedurende de bijna drie uur durende rondleiding van Vleutenaar-pur-sang Ad van Zoeren en natuurliefhebber Lolke Stelwagen. De wandeling...
Maartnummer (2023) van ‘Rond Leidsche Rijn en Vleutensche Wetering’
Het tijdschrift van maart 2023 is uit. Hierin weer interessante artikelen waaronder: Door: Gerda Oskam 25 jaar Leidsche Rijn (1)(of hoe Leidsche Rijn in 25 jaar een succes werd) De bedenker, Riek Bakker Dit jaar 25 jaar geleden werd de sleutel overhandigd aan de...
Decembernummer (2022) van ‘Rond Leidsche Rijn en Vleutensche Wetering’
Het tijdschrift van december 2022 is uit. Hierin interessante artikelen waaronder: De tuinvazen van kasteel Den Engh In 2012 heeft de Historische Vereniging twee zandstenen tuinvazen aangekocht die afkomstig zijn van Kasteel Den Engh. Deze vazen staan - in...
Kasteel Den Ham in 5D herbouwd
Vleuten/Utrecht 16 oktober – Ooit was de eeuwenoude Hamtoren onderdeel van een volwaardig kasteel. Met het project DenHam5D is Kasteel Den Ham nu herbouwd. In Virtual Reality wel te verstaan. Dankzij nieuwste technologie kun je 360° rondkijken bij het kasteel...
Tijdschrift HV september 2023
Het tijdschrift van september 2023 is uit. Hierin interessante artikelen waaronder:
Door Veronique Voorn
Twintig jaar Máximapark in Leidsche Rijn, een park om trots op te zijn
Twintig jaar Maximapark in Leidsche Rijn, een park om trots op te zijn Toen in 1991 de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (VINEX) van het ministerie van VROM uitkwam, was het duidelijk dat het gebied ten westen van de stad Utrecht was aangewezen als grote bouwlocatie. Er zouden 30.000 woningen gebouwd worden waarmee de gemeenten Utrecht en Vieuten-De Meern ca. 80.000 inwoners erbij zouden krijgen; een bevolking zo groot als de stad Leeuwarden. Om al die mensen te laten recreëren moest er naast woningen, winkels, bedrijfspanden, kantoren en voorzieningen ruimte worden ingepast voor groen.
Door Eef Oskam
VV-DE MEERN 75 JAAR (5, SLOT)
De laatste 25 jaar
We zijn inmiddels aangeland bij de laatste 25 jaar van 75 jaar VV De Meern. Ook nu is er weer het nodige te melden, maar we merken wel dat de tijd niet meer te vergelijken is met de begintijd. Nepgras, snelle communicatie via internet, van dorpsclub naar grootstedelijke vereniging, opkomst van het meisjesvoetbal. Het zijn zo maar wat ontwikkelingen van de laatste 25 jaar. Laten we maar eens gaan kijken wat al deze veranderingen voor impact hebben op Voetbal Vereniging De Meern.
Door jan H. Huiting
Vleuten in de 8e-13e eeuw tegen de achtergrond van de Utrechtse stadsrechten en de dam bij Wijk (3)
In het eerste deel van dit drieluik (1) zagen we dat het hofstelsel door de Franken was geintroduceerd, ook in het bisdom Utrecht. In en rond Vieuten waren er meerdere hoven, zoals die van het voor Vleuten zo belangrijke kapittel van Oudmunster. Het in twee stukken gesplitste middendeel van dit drieluik hield zich bezig met de verschillende onvrije bewoners van de hoven en met de meier (2a), die – met verschillende petten op – het bedrijf runde. Wat er allemaal op en rondom de hof aanwezig was, kwam in het tweede stuk (2b) aan de orde. Dit laatste deel gaat in op het dagelijkse leven van de bewoners die de hoeven bevolkten.
Door Veronique Voorn-Verkleij
Plannen voor de verbetering van de Leidse Rijn (2)
Aan het eind van de 19e eeuw dacht men erover de vaarwegen te verbeteren om zo beter de concurrentie met de spoor wegen aan te kunnen. In ons gebied betekende dat dat de Leidse Rijn, die bij Harmelen en Woerden nog de Oude Rijn heette, zou moeten worden verbreed en verdiept om grotere schepen aan te kunnen. In het eerste deel van dit tweeluik lazen we hoe een speciale Commissie verzocht aan de Provinciale Staten van Utrecht om de Leidse Rijn bevaarbaar te maken voor stoomboten. De Hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat onderzocht dit en concludeerde dat verbreding en verdieping noodzakelijk was. Hij maakte een begroting en legde die voor aan de aangrenzende gemeenten. De gemeente Utrecht stelde een eigen Raadscommissie aan die zich ging buigen over een aantal vragen: Wat is de staat van de Leidse Rijn? Wat is de betekenis van de Leidse Rijn voor de stad Utrecht? Hoeveel schepen varen hier nou eigenlijk? Wat willen de schippers zelf?
Tijdschriften zijn verkrijgbaar in de Broederschapshuisjes, Dorpsstraat 1 te Vleuten tijdens openingstijden van ons documentatiecentrum/museum. In het museum is de tentoonstelling over 100 jaar tuinbouw te bezoeken. De toegang is gratis.
Woensdag 13 december 2023. “Vervlogen, verland en verdampt: de eendenkooien in Utrecht”. Lezing door Sander Wassing. (YouTube)
Op woensdag 13 december 2023 verzorgt de Historische Vereniging weer een lezing. Het onderwerp is over de geschiedenis van de eendenkooien in onze omgeving.
De manier waarop boeren hun agrarisch bedrijf inrichten staat al decennialang volop ter discussie. Het houdt de gemoederen bezig omdat het raakt aan allerlei gevoeligheden die ons allemaal aan gaan: hoe willen we dat ons landschap eruitziet? Op welke manier wringt dit met de bescherming van de natuur? De boeren zijn de hofleveranciers van ons dagelijks brood, van het eten op ons bord.
Dat was vroeger uiteraard niet anders, maar de invulling daarvan was dat wel. Eeuwenlang waren er geen veestapels die grote aantallen mensenmonden konden vullen. Als een boer in de zeventiende eeuw tien tot vijftien koeien had, gold hij als zeer vermogend en dat waren de uitzonderingen. Grote aantallen koeien, varkens en kippen waren er nog niet. Voor een stukje vlees op het bord waren onze voorouders aangewezen op eendenbout. Dit werd gevangen in eendenkooien (vroeger ‘vogelkooien’ genoemd). Het was een vijver of een rechthoekige plas met vaak meerdere zijsloten (vangpijpen) die in een bocht steeds smaller het land inliepen en uitmondden in een vanghokje.
Spreekwoorden als ‘het hoekje omgaan’, de ‘pijp uitgaan’, maar ook gezegden als ‘in de war zijn’, komen uit de eendenkooikerswereld. Wie bijvoorbeeld de achternaam ‘Kooiman’, ‘Van der Kooi’ of ‘Kooistra’ draagt, mag vermoeden dat er ergens een voorouder is die kooiker was, al dan niet met een eigen eendenkooi. Het is een mysterieus fenomeen en bij het grote publiek is er weinig over bekend. In Utrecht zal dat niet anders zijn: veel van de eendenkooien die er ooit waren, zijn allang verdwenen. Soms vinden we er sporen van terug, zoals recent toen er een zeventiende-eeuwse kooi werd herontdekt in het recreatiegebied Strijkviertel. Hoe gaat het er in een eendenkooi precies aan toe? Waarom is het gros van de eendenkooien verdwenen? Welke zijn er nog en waarom is het belangrijk om kooien als Het Beloken Land bij Montfoort te behouden? Deze vragen worden tijdens de lezing aan de orde gesteld.
Sander Wassing studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Tijdens zijn studie specialiseerde hij zich in de geschiedenis van de Nederlanden gedurende de zestiende en zeventiende eeuw. Zijn scriptie schreef hij over de Beeldenstorm (1566) en Alva’s Raad van Beroerten. Sinds augustus 2013 is hij afgestudeerd en werkzaam als freelance historicus. Recentelijk heeft hij dus onderzoek gedaan over eendenkooien.
Datum: woensdag 13 december, aanvang 20.00
Deelname € 5,00 leden van de Historische Vereniging gratis.
De link naar YouTube vind je in de ticket.
Woensdag 13 december 2023. “Vervlogen, verland en verdampt: de eendenkooien in Utrecht”. Lezing door Sander Wassing. (ZAAL)
Deze lezing is verplaatst naar De Zandweg, Zandweg 148, de Meern!
Op woensdag 13 december 2023 verzorgt de Historische Vereniging weer een lezing. Het onderwerp is over de geschiedenis van de eendenkooien in onze omgeving.
De manier waarop boeren hun agrarisch bedrijf inrichten staat al decennialang volop ter discussie. Het houdt de gemoederen bezig omdat het raakt aan allerlei gevoeligheden die ons allemaal aan gaan: hoe willen we dat ons landschap eruitziet? Op welke manier wringt dit met de bescherming van de natuur? De boeren zijn de hofleveranciers van ons dagelijks brood, van het eten op ons bord.
Dat was vroeger uiteraard niet anders, maar de invulling daarvan was dat wel. Eeuwenlang waren er geen veestapels die grote aantallen mensenmonden konden vullen. Als een boer in de zeventiende eeuw tien tot vijftien koeien had, gold hij als zeer vermogend en dat waren de uitzonderingen. Grote aantallen koeien, varkens en kippen waren er nog niet. Voor een stukje vlees op het bord waren onze voorouders aangewezen op eendenbout. Dit werd gevangen in eendenkooien (vroeger ‘vogelkooien’ genoemd). Het was een vijver of een rechthoekige plas met vaak meerdere zijsloten (vangpijpen) die in een bocht steeds smaller het land inliepen en uitmondden in een vanghokje.
Spreekwoorden als ‘het hoekje omgaan’, de ‘pijp uitgaan’, maar ook gezegden als ‘in de war zijn’, komen uit de eendenkooikerswereld. Wie bijvoorbeeld de achternaam ‘Kooiman’, ‘Van der Kooi’ of ‘Kooistra’ draagt, mag vermoeden dat er ergens een voorouder is die kooiker was, al dan niet met een eigen eendenkooi. Het is een mysterieus fenomeen en bij het grote publiek is er weinig over bekend. In Utrecht zal dat niet anders zijn: veel van de eendenkooien die er ooit waren, zijn allang verdwenen. Soms vinden we er sporen van terug, zoals recent toen er een zeventiende-eeuwse kooi werd herontdekt in het recreatiegebied Strijkviertel. Hoe gaat het er in een eendenkooi precies aan toe? Waarom is het gros van de eendenkooien verdwenen? Welke zijn er nog en waarom is het belangrijk om kooien als Het Beloken Land bij Montfoort te behouden? Deze vragen worden tijdens de lezing aan de orde gesteld.
Sander Wassing studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Tijdens zijn studie specialiseerde hij zich in de geschiedenis van de Nederlanden gedurende de zestiende en zeventiende eeuw. Zijn scriptie schreef hij over de Beeldenstorm (1566) en Alva’s Raad van Beroerten. Sinds augustus 2013 is hij afgestudeerd en werkzaam als freelance historicus. Recentelijk heeft hij dus onderzoek gedaan over eendenkooien.
De locatie voor deze presentatie is verplaatst naar De Zandweg, Zandweg 148, de Meern!
Datum: woensdag 13 december, aanvang 20.00
Deelname € 5,00 leden van de Historische Vereniging gratis.
Daarnaast is de presentatie ook weer te volgen via ons YouTube-kanaal. Geef bij aanmelding aan of u de presentatie live wilt bijwonen of via YouTube. In beide gevallen zin de tickets verkrijgbaar via onze webshop.
Tijdschrift HV juni 2023
Het tijdschrift van juni 2023 is uit. Hierin interessante artikelen waaronder;
Door Gerda Oskam
25 jaar Leidsche Rijn (2)
(of hoe Leidsche Rijn in 25 jaar een succes werd)
De bouwer, John Korssen
Dit jaar is het 25 jaar geleden dat de sleutel overhandigd werd aan de eerste bewoners van het eerste opgeleverde huis, aan het Klifrakplantsoen in Langerak. In hetzelfde jaar werden de eerste huizen in Veldhuizen door de toenmalige gemeente Vleuten-De Meern opgeleverd. In 1998 woonden er in het gebied van de wijken Vleuten-De Meern en Leidsche Rijn iets meer dan 20.000 mensen. Anno 2023 zal het aantal inwoners de 100.000 bereiken. Leidsche Rijn is daarmee een echt deltaplan wonen geworden. De tevredenheid in de wijken is erg groot. Het is een echt succes geworden. Mede dankzij twee mensen: de bedenker Riek Bakker en de bouwer, John Korssen. Een geschiedenis van 25 jaar Leidsche Rijn aan de hand van de woorden van Riek Bakker en John Korssen. In het vorige tijdschrift was er aandacht voor Riek Bakker, de bedenker. Deze keer vertelt John Korssen over hoe hij in 25 jaar tijd Leidsche Rijn bouwde.
Door Jan H. Huiting
Vleuten in de 8e -13e eeuw tegen de achtergrond van de Utrechtse stadsrechten en de dam bij Wijk (2B)
In het vorige deel (deel 2a) werd uitgelegd welke vormen van onvrijheid er in het toenmalige gebied van de provincie Utrecht hebben bestaan. Ook in Vieuten zijn er allerlei onvrijen geweest op de hoven van waaruit het grootgrondbezit werd beheerd. De belangrijkste onder hen, die opklommen tot ministerialen en stenen torens gingen bouwen, zijn goed herkenbaar in de latere middeleeuwen. Vleuten is vrij rijk aan ridderhofsteden en dat heeft alles te maken met het domaniale verleden van ons gebied. Na de kennismaking met de – meest onvrije – bewoners uit de 8e-13e eeuw gaan we nu in deel 2b nader in op de hof, het land en de gebouwen.
Door Veronique Voorn-Verkleij
Plannen voor de verbetering van de Leidsche Rijn (1)
Aan het eind van de 19e eeuw dacht men erover de vaarwegen te verbeteren om zo beter de concurrentie met de spoorwegen aan te kunnen. In ons gebied betekende dat dat de Leidse Rijn, die bij Harmelen en Woerden nog de Oude Rijn heette, zou moeten worden verbreed en verdiept om grotere schepen aan te kunnen. De spoorlijn Utrecht-Leiden was in 1855 aangelegd en het grootste deel van het goederenvervoer ging al per spoor. Maar in 1917 pleit toch C.J.A. van Helvoort nog steeds voor verbetering van de Rijn, want: “Zelfs van een onbeteekenende waterweg, nu bestaande tusschen Woerden en Utrecht maken ’s jaars 12.000 vaartuigen gebruik.”
Tijdschriften zijn verkrijgbaar in de Broederschapshuisjes, Dorpsstraat 1 te Vleuten tijdens openingstijden van ons documentatiecentrum/museum. In het museum is de tentoonstelling over “25 jaar Leidsche Rijn – het pionieren voorbij” te bezoeken. De toegang is gratis.
Leidsche Rijn: Nieuwe wijk, rijk verleden
Speciale uitgave van “Rond Leidsche Rijn & Vleutensche Wetering”, tijdschrift van de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens & Leidsche Rijn.
Opgraving middeleeuws schip ‘Vleuten 3’
Vrijdagmiddag 5 april was de opgraving van het schip ‘Vleuten 3’ uit de vroege middeleeuwen in het Máximapark eenmalig te bezoeken. De archeologische opgraving is gedaan ter voorbereiding van de aanleg van de laatste delen van de Vikingrijn in het Máximapark. Archeologen van de gemeente Utrecht (afdeling Erfgoed) en specialisten op het gebied van scheepsarcheologie gaven ter plekke uitleg over deze bijzondere vondst.
De Vikingrijn
Het schip ‘Vleuten 3’ is in 2016 ontdekt bij archeologisch onderzoek voor de aanleg van de Vikingrijn. Omdat de omstandigheden toen niet optimaal waren om het schip verder te onderzoeken, is het met grond toegedekt. Op de plaats van het schip wordt een van de laatste delen van de Vikingrijn aangelegd, waardoor het moest worden opgegraven. De Vikingrijn is een door bureau West8 ontworpen waterloop in het Maximapark, die is geïnspireerd op de Oude Rijn die duizenden jaren door dit gebied heeft gestroomd.
De Vleuten 3
Als een schip wordt ontdekt krijgt het de naam van plaats waar het is gevonden. Dit schip heeft de naam Vleuten 3 gekregen. Eerder werden de eveneens vroegmiddeleeuwse schepen Vleuten 1 en Vleuten 2 gevonden bij de aanleg van een ander deel van de Vikingrijn. In tegenstelling tot de Vleuten 3 zijn deze schepen niet opgegraven maar in de ondergrond bewaard gebleven.
Hergebruikt als kade
Het proefonderzoek in 2016 heeft duidelijk gemaakt dat de Vleuten 3 geen compleet scheepswrak is. Het is waarschijnlijk de helft van de bodem of scheepsvlak (van boord tot aan het midden) dat bestaat uit twee brede planken. Deze worden bij elkaar gehouden door spanten die met houten pennen aan de vlakgangen zijn bevestigd. Het scheepshout ligt op een aantal lange palen van eikenhout. Dit duidt erop dat een schip is gesloopt en dat delen hiervan in een kade of beschoeiing zijn hergebruikt. Een lot dat veel schepen die uit de vaart zijn genomen ten deel is gevallen. Oorspronkelijk stonden de palen met het scheepshout overeind en is deze constructie bij een overstroming weggespoeld en op de bodem van de Rijn terecht gekomen.
Hoe oud is de Vleuten 3?
Zowel het hout van de palen als de planken van het schip zijn dendrochronologisch onderzocht. Dergelijk onderzoek, waarbij de breedte van de jaarringen wordt gemeten, kan een datering en een herkomstgebied van het hout opleveren. Het onderzoek heeft aangetoond dat het scheepshout van de Vleuten 3 afkomstig is uit het Duitse Rijnland en dat voor de palen hout uit de directe omgeving is gebruikt. Vanwege het ontbreken van de buitenste spintringen kon helaas nog geen absolute datering van de bouw van het schip vastgesteld worden. Het jaarringonderzoek laat alleen zien dat dit vaartuig op zijn vroegst rond 820 na Chr. is gebouwd. Deze datering wordt bevestigd door het aardewerk dat rond het scheepshout is aangetroffen. Een datering in de negende eeuw maakt dit scheepswrak bijzonder want uit deze periode zijn nagenoeg geen andere scheepsvondsten bekend.
Vlakbij een nederzetting
Vooruitlopend op de bouw van een deel van de wijk Vleuterweide direct naast de Vikingrijn, heeft in 2007 uitgebreid archeologisch onderzoek plaatsgevonden, waarbij een grote nederzetting uit de vroege middeleeuwen is opgegraven. Deze nederzetting is vanaf het begin van de zesde tot en met het begin van de negende eeuw bewoond geweest en lag op de oever van de Rijn. De ligging en de globale datering van het scheepshout maken het erg aannemelijk dat de kade door de bewoners van deze nederzetting is gebouwd.
Een bekend scheepstype?
Omdat het scheepshout nog niet helemaal is vrij gegraven, kan er nog niet heel veel over het soort schip en de afmetingen hiervan worden gezegd. Duidelijk is wel dat het gaat om een karakteristiek rivierschip met een vlakke bodem, dat uitermate geschikt was voor het varen op een bochtige ondiepe rivier met zandbanken zoals de Rijn. Daarmee lijkt het op de Romeinse en vroegmiddeleeuwse rivieraken die eerder in de gemeente Utrecht zijn gevonden. Het archeologisch onderzoek zal de komende weken veel meer informatie over de scheepsconstructie en datering op gaan leveren.
Wat gaat er met de Vleuten 3 gebeuren?
Afhankelijk van de kwaliteit en omvang van het scheepshout, zal de constructie worden geborgen en voor verder onderzoek naar binnen worden gebracht. Hier zal het hout nauwkeurig door specialisten worden bestudeerd en gedocumenteerd, waardoor waarschijnlijk een betrouwbare reconstructie gemaakt kan worden. Wat er daarna met het hout gaat gebeuren is nog niet bekend.